बिहान ब्युझिँदा मेरो हातले पहिलो पटक खोज्ने वस्तु हो–मोबाइल फोन । आँखा मिच्दै अनि खोल्न थाल्छु फेसबुक, ट्विटर लगायतका सामाजीक सञ्जाल । सदाझै त्यसदिन अर्थात अप्रिल २५ तारिक बिहान निद्रा खुल्दा बिहानको साँढे ६ भएको थियो । सिरानीनिर चार्जमा राखेको मोबाइल आँखा मिच्दै हातमा लिए । ‘होम बटन’ मा थिचेको मात्र के थिए मेरो सातो उँड्यो । मोबाइलको स्क्रिनमा बिबिसीको ‘न्यूज अलर्ट’ थियो । समाचारमा भनिएको थियो–‘नेपालमा ठूलो भुकम्प गयो, त्यसबाट सातसय जनाको निधन ।’
सपनामा छु कि विपनामा मैले एकिन गर्नै सकिन मैले । दायाँ हातको बुढी र चोरी औंलाले देब्रे हातको नाडीमा चिमोटे । विपनामै छु त म । हत्तनपत्त मोबाइल खोलेर बिबिसीको समाचारभित्र पसेँ । कहालीलाग्दो तस्बिरहरु थिए । काठमाडौंको पहिचान बोकेको धरधराको पुछारको ठुटोमात्र बाँकी थियो । घरहरु खण्डहरु थिए । घाइतेलाई बोकेर मानिसहरु दौडिरहेका तस्विरहरु छरपस्ट थिए ।
इ–कान्तिपुर, नागरिकन्यूज, सेतोपाटी लगायतका अनलाइनहरु खोल्न थालेँ मैले मोबाइलबाटै । ती सबै भयावह समाचारले ढाकिएका थिए । समाचारमात्र हेरेर के गर्नु ? परिवारको अवस्थाको बारेमा चिन्ता जाग्यो । एक मनले लाग्यो–हिजो कति चाँडै सुतिएछ ? अलिक ढिलो गरेर सुतेको भएत रातिनै भुइचालोको समाचार थाहा पाइने रहेछ नि । हुनपनि म अघिल्लो दिन निकै थाकेको थिएँ। परिवार आउन लागेकाले अपार्टमेन्ट सर्दै थिएँ । धेरै सामान अघिल्लै दिन सारेर शनिबार बिहानको लागि इन्टरनेट लगायतका केही सामान सार्न मात्र बाँकी राखेको थिए ।
परिवारको अवस्था बुझ्न सादाझैं भाइबर खोल्दा नेपाली समय अनुसार बिहान ११ बजेदेखि कोही पनि अनलाइनमा रहेछन् । अब सिधै फोन नम्बर डायल गरेर प्रयास गर्न थाले । तर फोन किन लाग्थ्यो ? पत्नी, बहिनी, भाई, आमा बुबा कसैको पनि फोन लाग्दैन । मनले जतिसुकै नचिताएपनि नराम्रो कुराभन्दा केही सोच्नै सक्दैन । उता टिचिङ हस्पिटलमा सयौं वेवारिसे लाश रहेको खबर अनलाइनहरुमा आइरहेको छ । मेरो परिवार टिचिङ हस्पिटलभन्दा आधा किलोमिटरको दूरीमा बस्छन् । अघिपछि निद्राबाट ब्युझिएपछि फेसबुक हेर्दै कफी पिउने बानी परेको म एक ग्लास पानी समेत पिउन मन लागेको छैन । के गर्ने, कसो गर्ने ? कुनै निर्णय लिन सकेको छैन ।
फेसबुकको मेसेन्जर खोलेँ । अघिपछि एकपटक ४/५ दर्जन साथीहरु अनलाइनमा हुन्थे । तर त्यसदिन ज्यादै थोरै साथीहरु थिए । एकजना विश्वासिलो साथी भेटिए मेसेन्जरमा । उनी थिए–पहिलेका सहकर्मी अनि पहिलोपोष्टमा कार्यरत पत्रकार ऋषिकेश दाहाल ।
मैले उनलाई पछिल्लो अवस्थाबारे सोधेँ । उनी पनि व्यस्त भएकाले हुनुपर्छ, ज्यादै संक्षिप्त जवाफ दिए–‘खत्तम छ यार । केही बाँकी रहेन ।’ मैले परिवारसँग लामो प्रयास गर्दा पनि सम्पर्क नभएकोले बुझिदिन भन्दै पत्नीको मोबाइल नम्बर दिए । उनले मलाई ठूलो सहयोग गरे त्यतिखेर । तत्काल मेरो पत्नीलाई फोन गरेर खबर दिए–‘सबै राम्रै छ रे । नुवाकोटमा पनि सबै राम्रै छ । तर नुवाकोटको घर पुरै खण्डहर भयो रे ।’
यति खबर मेरा लागि ठूलो राहतको विषय भयो । ‘घर गए पनि जाओस्, मान्छेलाई केही भएन भने कसैलाई गुमाउनु परेन भने घर जाबो भनेको त बनाइन्छ नि’ मनले यही सोचेँ । तर आपूm जन्मेको, हुर्केको घर खण्डहर हुनुको पीडा त छँदैछ । तैपनि मान्छेको शरिरमा कुनै केही भएन भने घर ठड्याइन्छ नि ।
तत्काल पत्नीको पनि फोन आयो । यता (अमेरिका) आउन दुई दिनमात्र बाँकी थियो । बिदाईका लागि आफन्तहरुकोमा जाने क्रम थियो उनको पनि । त्यसदिन बहिनी सुशीलाकोमा दिउँसो खाना खाने कार्यक्रम तय गरिएको रहेछ । तर खानै लाग्दा आएको भुकम्पले मुखमा हालेको गाँस समेत बोकेर बाहिर दौडिएका रहेछन् सबैजना । जताततै खत्तम भएको खबर पाएँ । तर आफ्नो परिवारमा भने सबै सकुशल रहेको खबरले केही राहत मिल्यो । तरपनि छिनछिनमा मृतकको संख्या बढिरहेको समाचारले मनमा निकै पीडा दिइरहेको थियो ।
मेरी बुढी हजुरआमाले १९९० सालको भुईचालोका बारेमा निकै सुनाउनुहुन्थ्यो । घाँस काट्न घरभन्दा पारिको जंगलमा जाँदा भुईचालो गएको थियो रे । दिउँसो २ बजेतिर गएको ९० सालको भुईचालोले गर्दा पुरै घर ढलेर कुहिरीमण्डल भएको कुरा उहाँ सुनाउनुहुन्थ्यो । त्यतिखेरको भुइचालोले पनि हाम्रो परिवारका कसैलाई केही भएको थिएन भन्नुहुन्थ्यो उहाँ ।
२०७२ सालको भुइचालोलाई मैले भोग्न पाइन । नत ९० सालकैलाई मैले भोग्न पाएको थिएँ । मैले भोगेको भुइचालोमध्य बसैभन्दा ठूलो २०४५ सालको थियो । बिहानको मस्त निद्रामा परिरहेको म त्यतिखेर भुईचालोले घर हल्लाएर ‘मच्याक मच्याक..’ पार्न थालेपछि मटान (बरण्डा) बाट फाल हालेर घरमुनिको बारीमा पुगेको थिए । नेपालको पूर्वाञ्चललाई ध्वँस्त पारेको त्यतिखेरको भुईचालोले नुवाकोटमा कसैको पनि ज्यान लिएको भने थिएन ।
तर २०७२ सालको भुईचालोले मैले चिनेजानेका धेरैले आफन्त गुमाए । परिवार गुमाए । अघिल्लो रात घरमा सुतेकाहरु भोलीपल्टदेखि बारीको बासमा पुगे । बारीको कान्लालाई एकापट्टिको भित्तोजस्तो बनाएर जस्ताले घेरेर बनाएका टहरामा अहिलेपनि सबै भुकम्प पीडितहरु छन् । भुइचालो गएको अर्को महिना ‘गुगल–अर्थ’मा आफ्नो गाउँ हेरे, आफु जन्मेको घर हेरे त्यहाँ त पहेला र निला त्रिपालले ढाकिएका थिए । आमाले अस्तिको हप्ता मलिन स्वरमा फोनमा भन्नुभयो–‘आँधीले जस्ताको टहरो पनि उँडायो । पानी परेको छैन, जस्ताको गर्मीले बसिसाध्य पनि भएन ।’
मैले यताबाट कुनै निर्णय दिन सकेको छैन । घर बनाउन अघि बढौं, सरकारले कुनै मापदण्ड बनाएको छैन । अनुदानका कुरा आइराख्या छ । आफैं अघि सरेर गरौं भोली मापदण्ड पुगेन भनिदेला । अनि त्यतिखेर मापदण्ड नपुगेका घर, नक्सा पास नभएका घरलाई अनुदान दिदैनौं ।
गाउँघरतिर एउटा भनाईनै छ–‘नदिने बराजु बुधबार बार्थिन, पोइल जाने बराजु नक्कल पार्थिन ।’ ठीक त्यस्तैगरि सरकारलाई त जसरी हुन्छ जनतालाई राहत दिन नपरे हुन्थ्यो भन्ने न छ । अनि अहिले घर बनाइहाल्दा भोली मापदण्ड पुगेन भनेर किचलो गर्ने बहाना पनि मिल्छ ।
अनि यतिखेर निर्माण सामग्रीको भाउले पनि आकास छोएको छ । सुनिन्छ इटा, ढुंगा, सिमेन्टको भाउ मनपर्दि छ । कसले अनुगमन गरिदिने ? कसले नियमन गर्ने ? सरकारी चाल यस्तै कछुवाको जस्तो हुने हो भने अबको १० वर्षसम्म पनि पीडितहरुको बास त्रिपाल र जस्तामुनिनै हुने निश्चित छ । पीडितलाई राहत दिने, तत्काल पुनस्र्थापनामा भन्दा सरकार परिवर्तन, कहाँबाट पैसो झर्छ भन्नेमा दलहरु र सरकारको ध्यान बढ्ता केन्द्रित छ । विदेशीले दिएको सहयोगको उपयोग गर्न सकेको छैन सरकारले । नगद र वस्तुगत सहयोग कति आयो तिनको कुनै लेखाजोखा पनि छैन र पीडितले त्यसमा पहुँच राख्न पनि सकेका छैनन् ।
प्रवासिएका नेपालीहरुले समेत भुकम्पको समयमा मातृभूमिका लागि मन खोलेर सहयोग गरे । त्यो सहयोगको क्रम जारी छ ।
महाभुकम्पले विथोलिएको मन अझै शान्त हुन सकेको छैन । म जन्मे हुर्केको घर खण्डहर भयो, बा आमा लगायत परिवार अझै टहरोको बासमा हुनुहुन्छ । निश्चित छैन यो मन शान्त हुन अझै कति समय लाग्ने हो ?
प्रतिक्रिया