काठमाडौँ :  गुरु ब्रह्मा गुरु विष्णु गुरु देवो महेश्वर।

गुरु: साक्षात् परब्रह्म तस्मै श्री गुरुवे नमः।।

निस्सन्देह गुरु ब्रह्मा, गुरु विष्णु र गुरु भगवान शंकर हो। गुरु नै हुँ साक्षात् परब्रह्म, यस्ता गुरुलाई हार्दिक नमन गर्दछु। विश्वमा गुरु शब्दलाइ शक्तिशाली शब्दको रुपमा मानिन्छ । गुरु महिमाको वर्णन गर्न कुनै पनि भाषामा कुनै पनि शब्द अपर्याप्त र अपूर्ण छैन, हाम्रो समाजमा गुरुको महत्त्व यस्तै छ।

अन्य शब्दहरूको तुलनामा, गुरु शब्द उच्चारण गर्दा आनन्दको अनुभूति हुन्छ। पीडा, कष्ट र समस्याको सामना गर्नु पर्दा त्यसबाट छुटकारा पाउन विभिन्न उपायहरू नअपनाउँदा पनि गुरुलाई परम सन्तुष्टिको स्रोतका रूपमा स्मरण गरिन्छ। यो विश्वास गरिन्छ कि सही सद्गुरुमा कुनै पनि समस्या र कठिन रहस्य समाधान गर्ने क्षमता हुन्छ।

हामी जुनसुकै दर्शन, धर्म वा मूल्यमा विश्वास गर्छौं, ज्ञान र सीपहरू प्राप्त गर्न गुरु र गुरु महत्त्वपूर्ण छन्। यो ब्रह्माण्ड सायद ज्ञान मात्र हो, जसलाई जति बाँडियो उति बढ्छ। सानाको हातमा कलम समातेर सत्य सिकाउने गुरु र गुरुहरुले दिएको ज्ञानले नै हामीले जीवनको प्रारम्भिक विवेक र चेतना पाएका छौं । धेरैजसो समस्या र दुविधाहरूको रोकथाम असल शिक्षकको खोजी र छनौटमा भर पर्छ।

संस्कृतमा ‘गु’ को अर्थ अन्धकार र ‘रु’ को अर्थ उज्यालो वा प्रकाश हो। गुरु ब्रह्मा, विष्णु, महेश्वर र साक्षात् परब्रह्मले आफ्ना शिष्यहरूलाई प्रबुद्ध ज्ञानको दण्ड दिएर आफूमा रहेको अज्ञानताको अन्धकारलाई हटाउने मानिन्छन्। हाम्रो पूर्वी दर्शन अनुसार संगीत, गायत्री, दीक्षामन्त्र, वेदमन्त्र शिक्षक, उमेर, बुद्धि, बल, अनुभवी व्यक्तिलाई पनि गुरु, बुवा, आमा, मामा, ससुरा, मावली बाजे, जिजुबुबा लगायत ६४ वटा कला सिकाउने गरिन्छ । , ब्राह्मण र काका गुरुकै कोटिमा झर्छन् । विद्यार्थीका लागि २५ वर्षको उमेरसम्म ब्रह्मचर्य पालन गरेपछि गुरुकुल जाने चलन थियो ।

पूर्वी दर्शनहरूमा पौराणिक शिक्षा प्रणालीमा गुरु-शिष्य परम्परा र गुरुकुलहरूमा समान शिक्षा प्रणालीको विस्तृत विवरण पाइन्छ। त्रेतायुगमा मरियमपुरुषोत्तम भगवान श्रीरामले आफ्ना दाजुभाइसँग र द्वापर युगमा भगवान श्रीकृष्णले पनि गुरुकुलमा अध्ययन गरेको शास्त्रमा उल्लेख छ । प्रथम गुरु विद्वान हुनुका साथै शिष्य नम्र, गुरुभक्त र विद्यावासनी पनि थिए । भनिन्छ गुरुको अनुमोदन अरुले होइन आफैले लिनुपर्छ । गुरुहरू सच्चा, नैतिक र अभिभावकत्व ग्रहण गर्न सक्षम हुनुपर्छ भने शिष्यहरू पनि जिज्ञासु, मेहनती र अनुशासित हुनुपर्छ।

गुरुको वचन, गुरुप्रतिको भक्ति र आस्था आफैमा शक्तिशाली हुन्छ । गुरु श्राद्धमा ठूलो शक्ति हुन्छ भन्ने गुरुभक्तिको उदाहरणबाट थाहा पाउन सकिन्छ । सद्गुरुको आज्ञा पालन गर्ने साधक तथा भक्तले सबै सांसारिक दुःख, कष्ट, अज्ञानता र अभावबाट क्रमशः मुक्ति प्राप्त गर्ने जनविश्वास छ ।

हिन्दू क्यालेन्डर अनुसार प्रत्येक वर्षको असार शुक्ल पूर्णिमाका दिनलाई गुरु पूजा, पूर्णिमा, गुरुपूर्णिमा, व्यास पूजा पूर्णिमा वा व्यास जयन्तीलाई ठूलो पर्वका रूपमा मनाइन्छ। यस वर्ष यो दिन श्रावण ६ गते आइतबार परेको छ ।

आषाढ शुक्ल पूर्णिमाका दिन वेदव्यासको जन्म भएको पौराणिक कथाका अनुसार कालमा पराशर ऋषि र माजिपुत्री मत्स्यगन्ध (सत्यवती)का अनुसार वेदव्यासले आफ्ना पुत्र शुकदेवसँग मिलेर ऋषिहरूलाई वेदवेदाङ्ग जस्ता धार्मिक ग्रन्थ देखाउनुभएको थियो भने गौतम बुद्धले पनि आफ्नो पहिलो धर्मग्रन्थ दिनुभएको थियो । यस पूर्णिमाको दिनमा उहाँका चेलाहरूलाई प्रवचन प्रागैतिहासिक कालदेखि नै सुरु भएको हो। यस दिनलाई बौद्ध धर्मावलम्बीहरूले पनि ‘धर्मचक्र प्रवर्द्धन दिवस’का रूपमा मनाउँछन्।

ध्यानको लागि गुरुमूर्ति: पूजाको लागि गुरु: पदम।
मन्त्र मूल गुरुर्वाक्य मोक्ष मूल गुरु: कृपा:।।

अर्थात् ध्यानको जरा गुरुको स्वरूप हो, पूजाको मूल गुरुको चरण हो, मन्त्रको जरा गुरुको वाणी हो, मोक्षको मूल गुरुको कृपा हो। त्यसैले गुरुको सेवा गर्नु र गुरुबाट ज्ञान प्राप्त गर्नु र जीवनलाई सफल बनाउनु नै जीवनको सार्थकता, जीवनको कर्म, धर्म र जीवनको पूर्णता हो।

गुरु पूर्णिमाको अवसरमा बीना भक्ति युवा च्यानलले सबै गुरुजनहरुको महत्व बोकेको अत्यन्तै श्रव्य भजन ‘गुरु फडा’ सार्वजनिक गरेको छ । रवि उपाध्यायले रचना गरेका छन् भने भजनको संयोजन रुविन श्रेष्ठले गरेका छन् । आकाशिक स्टुडियोमा रेकर्ड गरिएको उक्त भजनको मिक्सिङ र मास्टरिङ प्रकाश मिश्रले गरेका छन् ।

गुरु पुर्णिमाको अवसरमा नेपाली भजन प्रेमीहरुको मन पराउने गायिका तथा संगीतकार बबिना भटराइलले वीणा भक्ति आध्यात्मिक युवा च्यानल मार्फत निर्माण भएको उक्त गुरु भजन ‘गुरु फडा’प्रति आस्था राखेकी छिन् ।

भगवानमा पूर्ण आस्था र आस्था राख्ने गायिका तथा संगीतकार बबिना भत्रिकाले वीणा भक्ति युवा च्यानलमा भगवान श्रीकृष्ण, भगवान श्री राम, भगवान महादेव आदिका विभिन्न भजन गाउने र गाउने गर्छिन् । उनले नेपाली सुगम संगीतका धेरै गीत र गजलमा पनि आफ्नो सुमधुर स्वर दिएकी छिन् ।

भट्रैलेले गायन र संगीतको माध्यमबाट धर्म, अध्यात्म र भक्तिमा पुर्‍याएको योगदानको उच्च प्रशंसा गरिन्छ। आगामी दिनमा पनि भजनको माध्यमबाट भगवानको भक्ति र महिमालाई निरन्तरता दिई समाजमा अध्यात्म स्थापित गर्ने प्रयास गर्ने उनको भनाइ छ ।