काठमाडौँ । रसियाका राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले छिमेकी मुलुक युक्रेनमाथि सैन्य आक्रमण शुरु गरिएको बिहीबार बिहान घोषणा गरेका छन् । टेलिभिजनबाट प्रत्यक्ष सम्बोधन गर्दै राष्ट्रपति पुटिनले युक्रेनको पूर्वी क्षेत्रमा आक्रमण केन्द्रित गरिएको र त्यो रसियाको आत्मरक्षाका लागि भएको दाबी गरेका छन् ।  

 

आठ वर्षअघि १८ मार्च २०१४ मा युक्रेनको पूर्व–दक्षिण क्षेत्रमा अवस्थित सामरिक महत्त्वको क्राइमियालाई रसियामा गाभेको रसियाले फेरि पूर्वी युक्रेनका डोनबास क्षेत्र, डोनेस्क, लुहान्स्कलाई केही दिनअघि स्वतन्त्र राज्य घोषणा गरेको थियो । हाल डोनेस्क र लुहान्स्क क्षेत्रमा विद्रोही लडाकूहरुको नियन्त्रण छ । यस क्षेत्रमा जारी द्वन्द्वमा १३ हजारभन्दा बढीको ज्यान गइसकेको छ । 

 

रसियाले अहिले युक्रेनको पूर्वी भागमा रहेका तिनै क्षेत्रलाई केन्द्रित गरी सैनिक अपरेसन थालेको बताउँदै आएको छ, तर रिपोर्टहरुमा पूरै युक्रेनमा रसियाली सेनाले आक्रमण थालेको समाचार छ । युक्रेनसँग रहेको सेनाले रसियाली आक्रमण झेल्न कठिन हुने न्यूयोर्क टाइम्सले लेखेको छ । 

 

न्यूयोर्क टाइम्सका संवाददाताहरुले अमेरिका र नेटोले युक्रेनलाई उपलब्ध गराएको सीमित हातहतियार र तालिमले रसियाली आक्रमणको प्रतिरोध गर्न सक्नेमा शंका व्यक्त गरेका छन् । 

 

रसियालाई चिढ्याउन र युक्रेनमाथि आक्रमणका लागि उक्साउन एउटा कारक मानिएको उत्तर एटलान्टिक सन्धि संगठन (नेटो) को गतिविधि पनि हो । युक्रेनको पछिल्लो राजनीतिक नेतृत्वले पश्चिमा मुलुकको सैनिक गठबन्धनका रुपमा परिचित नेटोको सदस्य बन्न तिब्र इच्छा जनाउँदै आएको छ, र पश्चिमा संचार माध्यमहरुले अधिकांश युक्रेनी जनता नेटोको सुरक्षा छाता मातहत रहन चाहेको समाचार प्रसार गरिरहेका छन् । 

 

तर, रसियाले युक्रेनलाई नेटोको सदस्यता दिइए त्यो रसियासँगको विगतको सम्झौता विपरीत हुने र त्यसले रसियाकै अस्तित्व सङ्कटमा पर्ने बताउँदै आएको थियो । त्यही कारण, राष्ट्रपति पुटिनले युक्रेनलाई नेटोको सदस्यता दिइए त्यसको परिणाम गम्भीर हुने चेतावनी दिँदै आउनु भएको वर्षौं भइसक्यो । 

 

खासगरी, रसियासँग लामो सम्बन्ध रहेका पूर्वी युरोपेली मुलुकहरुमा नेटोको सदस्यतालाई लिएर रसिया र पश्चिमा मुलुकबीच निरन्तर विवाद चुलिँदै गएको छ । कुनै समय रसियाका राज्यहरु रहेका इस्टोनिया, लिथुआनिया र लाट्भियाले नेटोको सदस्यता लिइसकेका छन् भने पोल्यान्ड, रोमानीया र अरु कतिपय पूर्वी युरोपेली मुलुकहरु नेटोमा आबद्ध भइसकेका छन् । रसिया विरोधी सैनिक गठबन्धनका रुपमा खडा भएको नेटो अहिले युक्रेन हुँदै रसियाको सीमा नजिक पुगेको छ । 

 

रसियाका लागि पश्चिम र पूर्वी युरोपसँगको सम्पर्क र व्यापारका लागि युक्रेनको महत्व धेरै छ । आफ्नो मुलुकबाट इन्धन ९ग्यास, खनिज तेल० को व्यापारका लागि युक्रेनी भूमिको प्रयोग रसियाका लागि अपरिहार्य झैं छ । यस्तो अवस्थामा युक्रेनमा नेटो गठबन्धनको व्यापक उपस्थिति भएमा कालान्तरमा रसिया घेराबन्दीमा पर्ने खतरा राष्ट्रपति पुटिनको छ । 

 

तर, रसियाबाट अलग्ग भएर स्वतन्त्रता प्राप्त गरेको झण्डै तीन दशकपछि युक्रेनमाथि रसियाले पुनः आक्रमण गर्ला भन्ने धेरैले कल्पनासम्म गरेका थिएनन् । तर अहिले ६९ वर्षीय रसियाली राष्ट्रपति पुटिनको महत्वाकाँक्षा बढेको छ, र राष्ट्रपति पुटिनका कदमहरुले समकालीन विश्वमा नयाँ त्रासको अवस्था सिर्जना गर्दैछ । पश्चिमा राष्ट्रहरु र रसिया–चीनका कारण विश्व राजनीति फेरि ध्रुवीकरण तर्फ अग्रसर हुन लागेको आभास हुन थालेको छ ।

 

कुनै पनि शक्ति राष्ट्रले साना राष्ट्रहरुलाई संरक्षण गर्नुपर्ने हो । तर, ठूला महाशक्ति राष्ट्रहरु नै साना राष्ट्रलाई छिन्नभिन्न बनाउन र देश नै नियन्त्रणमा लिन उद्यत रहनु विडम्बना नै हो । संयुक्त राष्ट्रसंघका महासचिव एन्टोनियो गुटेरेसले भावुक हुँदै राष्ट्रपति पुटिनसमक्ष युद्ध रोक्न र सैनिकहरु युक्रेन नपठाउन आग्रह गरेका छन् । “त्यहाँ पहिल्यै धेरैले जीवन उत्सर्ग गरिसकेका छन् । अब अझै रगत बगाउन दिनु हुँदैन र शान्तिको एउटा मौका दिनुहोस् ।”

 

गोप्य सूचनाहरुको हवाला दिँदै अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडेनले रसियाले युक्रेनमा आक्रमण गर्ने योजना बनाइसकेको र रसियाले त्यो दिनको पर्खिरहेको बताउँदै आएका थिए । आक्रमणको घोषणा गरिएको खबर पाएलगत्तै राष्ट्रपति बाइडेनले राष्ट्रपति पुटिनले मानवीय क्षति र पीडा निम्त्याउने एउटा असफल योजनाबद्ध युद्ध रोज्नु दुर्भाग्यपूर्ण रहेको उल्लेख गरेका छन् । 

 

युक्रेनमा हुने मानवीय र भौतिक क्षतिका लागि रसिया दोषी ठहरिने छ, र त्यसलाई विश्वले कहिल्यै माफ नगर्ने राष्ट्रपति बाइडेनले भनेका छन् । 

 

युक्रेनका राष्ट्रपति भोलोदिमर जेलेन्स्कीले अहिले आफ्ना जनतालाई धैर्य गर्न र रसियाली आक्रमणको डटेर प्रतिकार गर्न आह्वान गरेको एएफपीले जनाएको छ । उनले रसियाका झण्डै २ लाख सैनिक हातहतियार सहित युक्रेनभित्र प्रवेश गर्न लागेको बताएका छन् । युक्रेनको राजधानीसहित पूर्वी युक्रेनका द्वन्द्वग्रस्त क्षेत्रहरुमा विस्फोटका आवाज सुनिएको पनि अन्तर्राष्ट्रिय संचार माध्यमहरुले जनाएका छन् ।

 

युक्रेनमाथि भएका हमलाहरुको फ्रान्स, इटाली, जापान, अस्ट्रेलिया, जर्मनी, बेलायत समेतका युरोपेली युनियनमा आबद्ध मुलुकहरुले कडा शब्दमा निन्दा एवं भत्र्सना गरेका छन् । उनीहरुले रसियामाथि कडा प्रतिबन्धहरु घोषणा गरिने बताएका छन् । विगतमा समेत विभिन्न प्रतिबन्धहरु झेल्दै आएको रसियाले फेरि नयाँ प्रतिबन्धहरुको सामना गर्नुपर्ने ती राष्ट्रले घोषणा गरेका छन् । 

 

 

रसियाले एक स्वतन्त्र मुलुकमाथि अन्तर्राष्ट्रिय कानुनको उल्लङ्घन गरी जबर्जस्ती युद्ध गरिरहेको जनाउँदै युक्रेनले रसियामाथि अन्तर्राष्ट्रिय जगतबाट कठोर नाकाबन्दी लगाउन आह्वान गरेको छ । 

 

राष्ट्रपति बाइडेनले युक्रेनी राष्ट्रपति जेलेन्स्कीसँग कुरा गर्दै आफूले सात औद्योगिक राष्ट्रहरुको समूह जी–७ का नेताहरुसँग बिहीबार बैठक गर्न लागेको र बैठकले रसियामाथि कठोर प्रतिबन्धहरु लगाउने बताएका छन् । युक्रेन र युक्रेनी जनतालाई सबै किसिमको सहायता गर्न अमेरिकी गठबन्धन मुलुकहरु तयार रहेको पनि बाइडेनले बताएका थिए । 

 

 

युक्रेनमा रसियाले आक्रमण थालेसँगै अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा तेलको मूल्य वृद्धि भएको छ । तेलको मूल्य सात वर्ष यताकै सबैभन्दा बढी पुगेको छ । अन्तर्राष्ट्रिय बजारमा तेलको मूल्य प्रति ब्यारेल १०० डलर नाघेको छ । एसियाली शेयर बजार पनि केही घटेको छ । एजेन्सी/ तस्बिर : एपी