आर्लिङ्गटन (टेक्सस) । फोहोरको उचित व्यबस्थापन संसारभरका सिटीहरुका लागि सबैभन्दा ठूलो टाउको दुःखाइ बनिराखेका छन् । तर थोरैमात्र योजना, अलिकति विवेक, अलिकति व्यबस्थापन मिलाउने हो भने फोहोर समस्या होइन अवसरको क्षेत्र बन्न सक्छ भन्ने उदाहरण अमेरिकाको टेक्ससमा देखिएको छ ।

टेक्ससका अधिकांश सिटीहरुले एक आपसमा मिलेर फोहोर विसर्जन प्रणाली चलाएका छन् । व्यबस्थित प्रणाली अवलम्बन गरिएका कारण वरिपरी समेत नत दुर्गन्ध आउँछ । नत झिङ्गा भन्किदै घरमा छिर्छन् ।

विगत ६० वर्षदेखि आर्लिङ्गटनमा रिपब्लिक सर्भिसले फोहोर व्यबस्थापन तथा प्रशोधन स्थल चलाइरहेको छ । यो साइटले अझै आउँदो ५० वर्षलाई थेग्ने डिभिजन मेनेजर डेभ हिल्ड्रेथले उल्लेख गरे । आर्लिङ्गटन ड्यालस फोर्टवर्थ मेट्रोप्लेक्स क्षेत्रको बीच भागमा पर्ने सिटी हो । ल्याण्डफिल साइट भने आर्लिङ्गटन, युलेस, हर्स्ट र बेडफोर्ड सिटीलाई पायक पर्ने स्थानमा छ ।
ड्यालस फोर्टवर्थ मेट्रोप्लेक्सका युलेस, आर्लिङ्गटन, हर्स्ट, बेडफोर्ड, ग्रेपभाइन, नर्थ रिचल्याण्ड हिल्स, ग्राण्डपेरी लगायतका सिटीहरुबाट दैनिक चारहजार ५ सय टन फोहोर यो प्रशोधन केन्द्रमा आइपुग्छन् ।

केन्द्रले कुहिने र नकुहिनेलाई अलग्याउँछ । नकुहिने मध्य पनि धातु, प्लास्टिक, सिसा, कागजलाई अलग्गै बनाएर बिक्री गर्छ । कुहिने फोहोरलाई भने यो ल्याण्डफिल्ड साइटमा ल्याएर विसर्जन गर्दै आएको छ ।

सातसय ९० एकड जग्गामा फैलिएको छ यो ल्याण्डफिल साइट । यो भनेको भनेको झण्डै ६ हजार तीनसय २० रोपनी अर्थात तीनसय १६ हेक्टर हो । सन् १९६० देखि यहाँ फोहोरको व्यबस्थापन गर्न सुरु भएको हो । फोहोरको डङ्गुर थुपार्दा थुपार्दा जमिनको सतह दुइसय ८० फिट अग्लो भैसकेको छ ।

चारैतिरबाट हेर्दा फोहोर थुपारिएको ठाउँ समथर भाग बीच उठेको पहाडको थुम्को जस्तो देखिन्छ । फोहोर थुप्रिएर बनेको पहाडको टुप्पामा पुगेर पूर्ब दिशामा हेर्दा ड्यालस फोर्टवर्थ अन्तर्राष्ट्रिय विमानस्थल, पश्चिम तर्फ फोर्टवर्थ डाउनटाउनका अग्ला भवनहरु, उत्तरमा युलेस सिटी र दक्षिण तर्फ ड्यालस डाउनटाउन, एटीएण्डटी रंगलाशाका भव्य दृश्य देखिन्छन् ।
टाकुरोको टुप्पाबाट सँगै जोडिएको भेरिडिएन ताल, ट्रिनिटी नदी, लिगेसी पार्कको भव्य दृश्य पनि देखिन्छ । फोहोरको डङ्गुरबाट बनेको पहाडको ठ्याक्कै अघिल्तिर विशाल भेरिडिएन वस्ती छ । जहाँ कम्तिमा साँढे ५ लाखदेखि लिएर डेढ मिलियन (१५ लाख) डलर मूल्यका घरहरु छन् ।

फोहोरको अघिल्तिर यति ठूलो वस्ती भएपनि फोहोरको डम्पिङ्ग साइट हो भन्ने कुरा जोकोहीले भेउ समेत पाउन सक्दैनन् । किनकी पहिलो गन्ध आउँदैन । कुनै समय गन्ध निस्किहाल्यो भने पनि त्यसलाई न्यूनीकरण गर्नेगरि एक माइलको भेपोर सिस्टम राखिएको डिभिजन मेनेजर हिल्ड्रेथले उल्लेख गरे ।

६० बर्षदेखि फोहोर थुपारिएका कारण अहिले यहाँबाट मिथेन ग्याँस उत्पादन समेत भैरहेको छ उनले जानकारी दिए । मिथेन प्रज्वलनशील प्राकृतिक ग्याँस हो । यहाँबाट प्रति मिनेट झण्डै चारहजार क्युबिक फिट मिथेन ग्याँस उत्पादन हुन्छ । यो परिमाण भनेको ४८ हजार एकसय ९ किलोग्राम हो ।

उत्पादित मिथेन ग्याँसलाई एटमस इनर्जीले खरिद गरेर ग्राहकको घरघरमा वितरण गर्छ । एटमस इनर्जी ड्यालस फोर्टवर्थमा पाइपबाट घरघरमा ग्याँस आपूर्ति गर्ने उर्जा कम्पनी हो ।

मिथेन ग्याँसलाई निकाल्न ल्याण्डफिल साइटमा तीनसय वटा इनारहरु छन् । त्यसबाट पाइपमा संकलन गरेर एकैठाउँमा जम्मा गरेर एटमसलाई बिक्री गर्दै आएको छ ।

चारैतिरबाट अग्लो बनेको र माथि टुप्पामा फुटबल ग्राउण्डभन्दा पनि फराकिलो ठाउँ छ । यसलाई अब बिकास गरेर मानिसहरु हिड्ने ट्रेल (ढलान बाटो) बनाउने, साइकल चलाएर एक्सरसाइज समेत गर्न मिल्ने र पार्क समेत बनाउने तयारी भैरहेको रिपब्लिकका अधिकारीहरुले जानकारी दिए । यहाँ पार्क, ट्रेल बनेपछि मानिसहरुका लागि निकै रमाइलो स्थल बन्ने संभावना देखिन्छ ।

यसरी हुन्छ फोहोरको व्यबस्थापनः

रिपब्लिक सर्भिसले घर, व्यबसायबाट संकलन गरेको फोहोरलाई ट्रिपरबाट सबैभन्दा पहिले पुनः प्रशोधनयोग्य र अयोग्य गरि दुई भागमा छुट्याउँछ । पुनः प्रयोगमा आउन सक्ने प्लास्टिक, कागज, मेटललाई अलग बनाएर सड्ने फोहोरलाई चाँही आर्लिंगटन ल्याण्डफिल साइटमा बिसर्जनका लागि जम्मा गर्छ ।

सड्ने फोहोरलाई ठूला लोडरको सहायतामा जमिनमा भरिन्छ । यहाँ कुनै ठूलो अरु केही गरिदैन । २० फिट फोहोर राखिसकेपछि ६ इन्च माटोले थिचिन्छ । हरेक २० फिटमा फेरि ६ इन्च माटो भरिन्छ प्राविधिकहरुले जानकारी दिए ।

२० फिट फोहोर अनि ६ इन्च माटो गर्दै अग्लो बनाउँदै जाँदा अहिले दुईसय ८० फिट अग्लो पहाड भैसकेको छ । अब अर्को साइटबाट त्यसैगरि फोहोर र माटो भर्न सुरु गरिएको छ । बीचमा सानो खोल्सा र जंगल छ । यो सानो खोल्साको मार्गनै फेर्ने योजना छ ।

अहिले फोहोर राख्न थालिएको ठाउँमा भरिदै जाँदा खोल्साको मार्ग समेत फेरिएपछि पहिलेको जम्मा भएको र नयाँ ठाउँ जोडिन्छ । त्यसपछि पहाडको टुप्पो अझै फराकिलो एवं भयंकर देखिनेछ ।

फोहोरको ठूलो पहाड बनिसकेको भएपनि त्यहाँबाट निस्कने लिच्चडलाई समेत बाहिर निस्कन दिइएको छैन । फोहोरको पहाड हो भन्ने तथ्य पहिलो पटक जाने जो कोहीले विश्वास समेत गर्दैनन् । किनकी नत दुर्गन्धले नाक थुन्नुपर्ने अवस्था छ, नत गिद्ध चील स्याल जस्ता जन्तुहरुनै देखिन्छन् ।

फोहोर बोकेर गएका गाडीको चक्कामा लागेको माटो समेत सडकमा नपुगोस् भनेर स्वचालित रुपमा गाडी धोएर मात्र निस्कने व्यबस्था गरिएको छ ।

फोहोरको व्यवस्थापन गर्न जान्यो भने यो आर्थिक रुपमा नोक्सानीको क्षेत्र नभै एउटा उद्योग सरह नाफामुलक क्षेत्र समेत रहेको संकेत आर्लिङ्गटन ल्याण्डफिल साइटले पुष्टी गरेको छ ।

पुनः प्रयोगयोग्य मेटल, कागज, प्लास्टिक, सिसालाई बिक्री गरेर हुने आम्दानी त छँदैछ । ल्उाण्डफिल साइटबाट कम्पोष्ट मल, काठका टुक्रा (मल्चिङ्ग) बिक्री गरेर पनि त्यत्तिकै आय रिपब्लिकले गर्दै आएको छ ।

‘बार्षिक ५० हजार टनको हाराहारीमा मल्च समेत बिक्री गर्छौ’ हामी डिभिजन मेनेजर हिल्ड्रेथल खुलासा गरे । यति ठूलो क्षेत्रफलको ल्याण्डफिल साइट भएको हुँदा सयौ कर्मचारी, कामदारले काम गर्छन होला भन्ने ठान्नुभयो ? होइन, मात्र ३४ जना पूर्णकालिन कर्मचारीहरु छन् ।

‘यो ठाउँको फोहोर प्रशोधन र व्यबस्थापन हेर्दा हाम्रो मातृभूमि नेपालका नगरपालिकाहरुले अलिकति बुद्धि पुर्याउने हो भने निकै राम्रोसँग आम्दानी समेत हुनेगरि सञ्चालन गर्न सक्ने देखिन्छ’ युलेस सिटीका काउन्सिलम्यान टीका पौडेलले भने-‘
नेपालबाट यसको अध्ययनका लागि कुनै पनि नगरपालिकाका पदाधिकारीहरु आउन चाहन्छन्, प्रविधिका बारेमा जानकारी लिन चाहन्छन् भने म सहयोगका लागि तयार छु ।’