अमेरिका । अमेरिकामा अवैधरूपमा छिरेका नेपाली यताउता भेटिनै रहन्छन् । केही वर्षयता रुकुम, रोल्पालगायत मध्यपश्चिम क्षेत्रबाट ज्यान नै जोखिममा राखेर बिनाभिषा हिँडेरै अमेरिका प्रवेश गर्नेहरु बढेका थिए । यसमध्ये केही त अहिले पनि अमेरिकाभित्र जेल र तारिखमा छन् ।

क्यालिफोर्निया, टेक्सस लगायतका राज्यमा अवैधबाट भई अमेरिका छिर्ने खोज्नेमध्ये केही नेपाली जेलमा भएको इमिग्रेसन मामिला हेर्ने वकिलहरु बताउँछन् । यसरी जेलमा पर्नेले नेपाल सरकारको मद्दत लिन चाहँदैनन् ।

मानव तस्करहरुले १८ वर्षभन्दा मुनिका युवालाई समेत जोखिममा पार्दै तल्लो बाटोबाट अमेरिका छिराएका छन् । यसरी अमेरिका छिराउनेमध्ये एक समूहका नाइके हस्त गौतम हालै नेपाल प्रहरीको फन्दामा परेका छन् । उनलाई मानव तस्करहरुसँग मिलेर २०० भन्दा बढी नेपालीलाई अवैध बाटोबाट अमेरिका छिराएको आरोप छ । केहीको उजुरीका आधारमा अमेरिकी नागरिकता लिइसकेका उनलाई नेपालमा प्रहरीको विशेष अनुसन्धान टोली (सिबिआई)ले पक्राउ गरेको हो ।

यसरी अवैध रूपमा विभिन्न देश हुँदै अमेरिका छिर्न खोज्नु जोखिमपूर्ण अवस्था हो । यसरी आउनेहरु भन्छन्, ‘बाँचियो सबैभन्दा ठूलो कुरा यही हो ।’ कतिको यसरी आउँदा ५० लाखभन्दा बढी खर्च भएको छ । यति धेरै पैसा कसरी कमाउने भन्ने चिन्तामा हुनेहरु पनि छन् । यसरी आएका कतिले कामसमेत पाएका छैनन् । कतिपय केशमा दलालले सस्तोमा अमेरिका पठाइदिन्छु भनेका हुन्छन् । तर, नेपालबाट हिँडेपछि विभिन्न देश पु¥याउँदै थप पैसा माग्न थाल्छन् । केही नेपालीहरु भने अवैध बाटोबाट आउन खोज्दा अमेरिका नछिर्दै जेलमा समेत पर्छन् । त्यसपछि नेपाल फर्किनुको विकल्प हुँदैन ।

अमेरिकामा काम गर्नका लागि ‘वर्क परमिट’ चाहिन्छ । यो नहुँदासम्म अवैधरूपमा काम गर्नुपर्ने हुन्छ । नगदमा काम दिन कुनै व्यवसाय तयार भयो भनेमात्र ‘वर्क परमिट’ नहुनेले काम गर्न पाउँछन् । तर, यो व्यवसायीका लागि पनि जोखिम हो । यसरी अवैधरूपमा आउनेलाई जसको ‘वर्क परमिट’ छैन उसलाई काम लगायो भने काम लगाउनेलाई समेत कारबाही हुन्छ । त्यसैले सकेसम्म व्यवसायीहरु कागजात नभएकालाई काममा राख्न चाहँदैनन् । राखिहाले पनि कम पैसामा काम लगाउँछन् । यसरी राख्दा पनि सकेसम्म भित्र रेस्टुरेन्टको किचनतिर काम लगाउँछन् ।

अमेरिकामा कागजात नबन्दासम्म आफ्नो नाममा कोठा भाडामा समेत लिन पाइँदैन । बैँक खाता खोल्न सकिँदैन । यस्ता अन्य व्यावहारिक समस्या थुप्रै हुन्छ । सानोतिनो गल्तीमा पनि प्रहरीले पक्राउ गरेर नेपाल पठाइदिन सक्छ ।

हिँडेरमात्र होइन, विभिन्न कार्यक्रमको बाहनामा पनि अमेरिका छिराउने र छिर्ने छन् । मेला, महोत्सव, सम्मेलनका नाममा पनि अमेरिका ल्याउन खोज्ने समूह यहाँ सक्रिय छ । यसरी आउनेले पनि ठूलो रकम खर्च गरेको हुन्छ । अमेरिकाभित्र नाम चलेका व्यक्तिलाई पनि मुछेर यसरी मान्छे ल्याउँछन् भन्ने गरिन्छ ।

यसरी बैध बाटोबाट आएको भए पनि अमेरिकामा कागजात बनाउन सजिलो भने हुँदैन । कागजात बनाउन पहिले पहिलेभन्दा निकै कठिन भइसकेको छ । कागजात बनाउने चक्करमा कयौँ वर्ष पनि जान सक्छ ।

अमेरिका आएपछि के हुन्छ ?

अवैध बाटो अर्थात मेक्सिकोलगायतका देशबाट अमेरिका छिर्नेहरुलाई अमेरिकाभित्र पनि त्यति सजिलो हुँदैन । कतिलाई त सीमा क्षेत्रमा प्रहरीले पक्राउ गरेर जेल लैजान्छ । जेलमा परेपछि धरौटीमा बसेर रिहा हुन खोज्ने हो । यसका लागि वकिलहरुको सहायता लिनुपर्छ । यो काम सजिलो होइन । यसमा थप खर्च आउँछ । समय पनि धेरै लाग्न सक्छ । धेरौटीमा रिहा भएपछि कागजातका लागि केस फाइल गर्ने हो । अमेरिका प्रशासन अहिले यसरी अवैधरूपमा आउनहरुप्रति कठोर हुँदैछ । यसरी आएकालाई जुन देशबाट अमेरिका छिरेको हो त्यही देश पठाउने वा आफ्नै देश फिर्ता गरिदिने नीति अमेरिकाले लिएको छ ।

त्यसैले यसरी अवैधरूपमा आउनेलाई कागजात बनाउन निकै कठिन हुने गर्छ ।

हालैको तथ्यांकअनुसार वैध वा अवैधरूपमा अमेरिका छिरेर यहाँ विभिन्न कारण देखाउँदै शरणार्थी माग्नेमध्ये २०२१ मा जम्मा १९ जना नेपालीको मात्र स्वीकृत भएको थियो । सन् २०२० मा जम्मा १६ जना नेपालीको शरणार्थी केस स्वीकृत भएको थियो । सन् २०१२ मा भने यहां शरणार्थी स्वीकृत हुने नेपालीको संख्या ५६३ थियो । यो १० वर्षयता कम हुँदै गएको छ । अदालतले भने यहाँको पछिल्लो आर्थिक वर्षमा करिब ३०० जनालाई शरणार्थी दिन फैसला गरेको थियो । अदालतमा गएर फैसला हुँदासम्म निकै लामो समय पनि लाग्न सक्छ ।

यो तथ्यांकले वैध बाटो भई आउनेलाई समेत अमेरिकामा कागजात बनाउन कठिन हुँदै गएको देखाउँछ ।

अपाङ्गताको भेषमा मानव तस्करीको कालो धन्दा