आर्टिफिसिएल इन्टेलिजेन्स (एआई) ले कम्प्युटर प्रणालीको विकासलाई जनाउँछ जसले सामान्यतया मानव बुद्धिको आवश्यकता पर्ने कार्यहरू गर्न सक्छ। यी कार्यहरूमा डेटाबाट सिक्ने, तर्क गर्ने, समस्या समाधान गर्ने र निर्णयहरू गर्ने समावेश छ। एआई प्रणालीहरूले भविष्यवाणीहरू गर्न वा त्यो विश्लेषणमा आधारित कार्यहरू गर्न एल्गोरिदम र डेटा प्रयोग गर्दछ। AI लाई दुई वर्गमा वर्गीकृत गर्न सकिन्छ: साँघुरो वा कमजोर AI, जुन विशिष्ट कार्यहरूको लागि डिजाइन गरिएको हो, र सामान्य वा बलियो AI, जसमा मानवले गर्न सक्ने कुनै पनि बौद्धिक कार्य गर्न सक्ने क्षमता हुन्छ। एआई स्वास्थ्य सेवा, वित्त, स्वायत्त सवारी साधन, प्राकृतिक भाषा प्रशोधन, र रोबोटिक्स सहित विभिन्न क्षेत्रहरूमा स्वचालित प्रक्रियाहरू र निर्णय लिने क्षमता बढाउने लक्ष्यका साथ लागू गरिन्छ। एआई एल्गोरिदमहरूले डेटाबाट सिकेर, ढाँचाहरू पहिचान गरेर, र यो ज्ञानलाई कार्यहरू गर्न वा निर्णयहरू गर्न प्रयोग गरेर कार्य गर्दछ।

तिनीहरूको प्रभावकारिता डेटाको गुणस्तर र मात्रा, छनौट गरिएको एल्गोरिदमको उपयुक्तता, र चलिरहेको प्रशिक्षण र परिष्करण प्रक्रियाहरूमा निर्भर गर्दछ। हालका वर्षहरूमा, कृत्रिम बुद्धिमत्ता (एआई) विभिन्न क्षेत्रहरूमा परिवर्तनकारी शक्तिको रूपमा देखा परेको छ। स्वास्थ्य सेवाको क्षेत्रमा भन्दा यसको सम्भावना कतै पनि गहिरो छैन। एआई ले विभिन्न क्षेत्रहरूमा महत्त्वपूर्ण प्रगति गरेको छ । सबैभन्दा चाखलाग्दो र महत्वपूर्ण मध्ये एक हो व्यक्तिको मृत्यु कहिले हुन सक्छ भनेर भविष्यवाणी गर्नु । मृत्युको पूर्वानुमान गर्ने एआई को क्षमताले चिन्ता र बहस पनि खडा गरेको छ, यसले स्वास्थ्य सेवा, व्यक्तिगत योजना र जीवनको हेरचाहमा क्रान्तिकारी परिवर्तन गर्ने सम्भावना पनि राख्छ। यस लेखमा म कुनै व्यक्तिको मृत्यु कहिले हुन सक्छ भन्ने भविष्यवाणी गर्ने एआई को अवधारणा, यसको नैतिक प्रभावहरू, र समाजमा यसको सम्भावित लाभहरूको बिश्लेषण गर्नेछु ।

एआईले स्वास्थ्य सेवा उद्योगलाई धेरै तरिकाले परिवर्तन गरेको छ । डाक्टरहरूलाई रोगहरूको निदानमा सहयोग गर्नेदेखि उपचारका योजनाहरूलाई अनुकूलन गर्ने, एआई एल्गोरिदमहरूको सहायताले चिकित्सा इतिहास, आनुवंशिक, जीवनशैली, र वर्तमान स्वास्थ्य स्थिति सहित बिरामी डेटाको आधारमा मृत्यु/मृत्युदर भविष्यवाणी गर्ने आदि। एआईको यो क्षमता उल्लेखनीय हुँदाहुँदै पनि, नैतिकता, गोपनीयता, र यसले स्वास्थ्य सेवामा हाम्रो दृष्टिकोणमा पार्ने गहिरो प्रभावको बारेमा महत्वपूर्ण प्रश्नहरू खडा गरेको छ । एआईले एक्स-रे, एमआरआई र सीटी स्क्यान जस्ता चिकित्सा डाटा विश्लेषण मार्फत प्रारम्भिक रोग पत्ता लगाउनमा अत्यधिक भूमिका खेल्न थालेको छ । सूक्ष्म वा गम्भीर अवस्थाहरूको सङ्केत गर्ने ढाँचाहरू पहिचान गरेर, एआई ले प्रारम्भिक पूर्वानुमान माध्यमबाट सम्भावित रूपमा जीवन बचाउन थालेको छ ।

एआई-संचालित एल्गोरिदमहरूले चिकित्सा इतिहास र आनुवंशिक जानकारी सहित बिरामीको डेटा प्रयोग गर्दछ, उच्च अनुकूल उपचार योजनाहरू सिफारिस मार्फत थप प्रभावकारी उपचार र सुधारिएको नतिजा ल्याउन सहयोग पुराएको छ । एआई-संचालित प्रणालीहरूले अत्यावश्यक मान्छेको मृत्यु हुनु अगाडिनै सङ्केतहरू र इलेक्ट्रोनिक स्वास्थ्य रेकर्डहरू सहित बिरामीको स्वास्थ्य डेटाको निरन्तर निगरानी गर्न सक्छ। स्वास्थका विभिन्न प्रवृत्ति र विसङ्गतिहरू विश्लेषण गरेर एआई ले स्वास्थ्य सेवा प्रदायकहरूलाई प्रारम्भिक चेतावनीहरू प्रदान गर्न सक्छ, समयमै रोगको निदानको लागि सल्लाह दिन सक्छ ।

एआईले मृत्युदर सहित विभिन्न स्वास्थ्य परिणामहरूको लागि व्यक्तिको जोखिम कारकहरू मूल्याङ्कन गर्न सक्छ। जीवनशैली, आनुवंशिक र चिकित्सा इतिहास जस्ता डाटाहरुको विस्तृत श्रृंखलालाई विचार गरेर एआईले व्यापक जोखिम प्रोफाइलहरू भएका बिरामीहरुलाइ समयमै पहिचान गरि सेवा प्रदायकहरूलाई हेरचाह र स्रोतहरूलाई प्रभावकारी रूपमा प्राथमिकता दिन सक्षम बनाउँछ। हिन्दु धर्ममा व्यक्तिको जीवनकालको भविष्यवाणी कर्मको जटिल आध्यात्मिक अवधारणामा निहित छ।

हिन्दू विश्वासका अनुसार यस जीवनमा र अघिल्लो जीवनकालमा व्यक्तिको कार्यहरूले जीवनको अवधिको निर्धारण गर्छ भन्ने मान्यता राख्छ। यसको विपरित, एआई जीवनको अवधिको भविष्यवाणी अनुभवजन्य डेटा र कम्प्युटेसनल विश्लेषणमा निर्भर गर्दछ। एआई एल्गोरिदमले व्यक्तिको सम्भावित जीवनकाल अनुमान गर्न चिकित्सा इतिहास आनुवंशिक जानकारी, जीवनशैली कारकहरू र वातावरणीय प्रभावहरू सहित व्यापक डेटासेटहरू प्रशोधन गर्दछ। मृत्यु अनुमान गर्न वा मृत्यु जोखिम मूल्याङ्कन गर्न एआई प्रणालीहरूलाइ डेटाको विस्तृत दायराको आवश्यकता पर्छ ।

जसमा: चिकित्सा इतिहास: एक व्यक्तिको विगत र वर्तमान स्वास्थ्य अवस्था, पुरानो रोग, शल्यक्रिया र अस्पताल भर्ती बारे जानकारी। आनुवंशिक जानकारी: आनुवंशिक डेटाले सम्भावित वंशानुगत स्वास्थ्य जोखिम र निश्चित रोगहरूको संवेदनशीलता। जीवनशैली कारकहरू: आहार, व्यायाम बानी, धूम्रपान, मदिरा सेवन र पदार्थ दुरुपयोग सहित जीवनशैलीहरूसँग सम्बन्धित डेटा। जनसांख्यिक जानकारी: उमेर, लिङ्ग, जाति, जाति, र सामाजिक आर्थिक स्थिति। पारिवारिक चिकित्सा इतिहास: रोग र दीर्घायुको एक व्यक्तिको पारिवारिक इतिहास । वातावरणीय कारकहरू: स्थान, वायु गुणस्तर, स्वास्थ्य सेवामा पहुँच र व्यक्तिको वातावरणमा सामाजिक आर्थिक अवस्थाहरू। बायोमेट्रिक डाटा: बीएमआई शारीरिक मास इन्डेक्स, रक्तचाप, कोलेस्ट्रोल स्तर, र ग्लुकोज स्तर ।

मनोवैज्ञानिक कारकहरू: मानसिक स्वास्थ्य इतिहास र तनावस्तरहरू । हेल्थकेयर उपयोगिता: नियमित चेकअप र रोकथाम उपायहरू सहित एक व्यक्तिको स्वास्थ्य सेवा प्रयोगको डेटा। समयसँगै स्वास्थ्य प्रचलनहरू: समयसँगै स्वास्थ्य सूचकहरू ट्र्याकिङ। AI ले उन्नत प्रोग्नोस्टिक मोडेलहरू प्रदान गर्दछ जसले मृत्यु सूक्ष्म भविष्यवाणीहरू प्रदान गर्दछ। यो जानकारीले चिकित्सकहरूलाई बिरामीहरू र तिनीहरूका परिवारहरूसँग छलफल गर्न, जीवनको अन्त्यका निर्णयहरू र हेरचाह योजनाहरू मार्गदर्शन गर्न सहयोग दिन्छ। एआई-संचालित अनुसन्धानले औषधि खोज र उपचारको विकासलाई गति दिन्छ। बिरामीहरू सम्बन्धी विशाल डाटासेटहरू मार्फत एआई ले सम्भावित औषधिहरु पहिचान गर्न सक्छ र औषधि विकास प्रक्रियालाई गति दिन सक्छ, र सम्भावित रूपमा जीवन विस्तार गर्न सक्छ।

स्वास्थ्य सेवा प्रणालीहरूमा, एआईले कुशलतापूर्वक स्रोतहरू बाँडफाँड गर्न मद्दत गर्न सक्छ। उच्च जोखिम भएका बिरामीहरूको पहिचान गरेर, एआई ले स्वास्थ्य सेवा प्रदायकहरूको हेरचाहलाई प्राथमिकता दिन र उपलब्ध स्रोतहरूको अधिकतम उपयोग गर्न मद्दत गर्छ। कुनै व्यक्तिको मृत्यु कहिले हुन्छ भनी भविष्यवाणी गर्ने एआई को क्षमताले उल्लेखनीय प्रगतिलाई प्रतिनिधित्व गर्दछ, यसले धेरै नैतिक र व्यावहारिक चुनौतीहरू पनि खडा गर्छ। यसमा डेटा गोपनीयता, एल्गोरिदम पूर्वाग्रह, बिरामीको सहमति, र बिरामी र तिनीहरूका परिवारहरूमा पर्ने मनोवैज्ञानिक प्रभावको बारेमा चिन्ताहरू पैदा गर्छ ।

यसबाहेक, बीमा वा रोजगार उद्देश्यका लागि यस जानकारीको सम्भावित दुरुपयोगले बलियो नैतिक दिशानिर्देश र नियमहरूको आवश्यकतालाई पनि जोड दिन्छ। स्वास्थ्य सेवामा एआई को प्रयोग भनेको नयाँ युगमा पाइला चाल्नु जस्तै हो जहाँ हामीले चिकित्सा नतिजाहरूको भविष्यवाणी गर्न सक्छौँ। मानिसहरूको स्वास्थ्यको बारेमा भविष्यवाणी गर्ने AI को क्षमता धेरै आशाजनक छ र यसले डाक्टरहरूलाई आफ्ना बिरामीहरूको लागि राम्रो निर्णय गर्न मद्दत गर्न सक्छ। यद्यपि, हामीले स्वास्थ्य सेवामा एआई कसरी प्रयोग गर्छौं भन्ने कुरामा हामी सचेत हुन आवश्यक छ। एआईले मृत्युको दिनको भविष्यवाणी प्रदान गर्न सक्छ, तर यसले अप्रत्याशित घटनाहरू, दुर्घटनाहरू, वा स्वास्थ्यमा अचानक परिवर्तनहरू भविष्यवाणी गर्न सक्दैन। समग्रमा, जबकि AI ले डेटा विश्लेषणको आधारमा मृत्युको दिन अनुमान गर्न योगदान गर्न सक्छ।

एआई वा अन्य कुनै पनि प्रविधिबाट व्यक्तिको मृत्युको ठ्याक्कै दिनको भविष्यवाणी जीवनको निहित अनिश्चितता र जटिलताका कारण सम्भव छैन। जीवनको मृत्युको भविष्यवाणी सांख्यिकीय मोडलिङ र विभिन्न कारकहरूको विश्लेषणमा आधारित छ । तर यसले निश्चित मितिहरूको सट्टा सम्भावित अनुमानहरू प्रदान गर्दछ। तर भविष्यमा AI को प्रगतिले ज्योतिष बिद्यावाल ठगेश्वर बाबाहरुको अस्तित्व भने संकटमा छ । ढाँटगिरी गरेर भ्रमको खेती गर्ने ब्यक्तिले दण्ड पाउने दिन नजिकिँदै छन् ।

(डा. दाहाल अमेरिकाको टेक्ससमा एआई वैज्ञानिक अनुसन्धानसँग सम्बन्धित काम गर्छन् ।)