वासिङ्गटन डिसी (अमेरिका) । अमेरिका फेरि एकपटक सरकारी शटडाउनको चपेटामा परेको छ। ३० सेप्टेम्बरको मध्यरातपछि संघीय बजेट पारित नहुनुका कारण देशभरका सरकारी सेवाहरू प्रभावित भएका छन्। यो पछिल्लो २० वर्षमा छैटौं पटकको शटडाउन हो, जसले लाखौं कर्मचारी र सेवाग्राहीलाई असर पार्नेछ। उनीहरूले तलब सुविधा रोकिनेछ । कर्मचारीहरूले जागिरबाट हात धुनुपर्ने अवस्था निम्तिएको छ ।

पृष्ठभूमिः
अमेरिकाको संघीय सरकार प्रत्येक वर्षको अक्टोबर १ देखि नयाँ अर्थिक वर्ष सुरु गर्छ। त्यसअघि कांग्रेसले १२ वटा छुट्टाछुट्टै बजेट विधेयक पारित गर्नुपर्छ। यदि समयमै यी विधेयक पारित भएनन् भने सरकारसँग खर्च गर्ने अधिकार रहँदैन, जसले शटडाउनको स्थिति ल्याउँछ।

कारणः
शटडाउनको मुख्य कारण राजनीतिक दलहरूबीचको गहिरो मतभेद हो। यसपटक डेमोक्रेट्सले स्वास्थ्य बीमाको अनुदान बढाउन माग गरेका छन्, जबकि रिपब्लिकनहरूले खर्च कटौती र आप्रवासन नियन्त्रणमा अडिग रहे । दुवै पक्षबीच सहमति नजुट्दा बजेट विधेयक सीनेटमा असफल भयो।

असर
शटडाउनका कारण निम्न असरहरू देखिनेछन्:
• करिब साँढे ७ लाख संघीय कर्मचारीहरूलाई बिना तलब बिदा दिइनेछ।
• सैनिक, सीमा सुरक्षा र हवाई यातायात नियन्त्रकहरू काममा रहनुपर्नेछ तर तलब रोकिनेछ।
• वैज्ञानिक अनुसन्धान, शिक्षा विभाग, प्रदूषण नियन्त्रण कार्यक्रमहरू स्थगित हुनेछन्।
• सरकारलाई दैनिक ४० करोड डलरको घाटा हुने अनुमान छ ।

ऐतिहासिक तथ्यः
• सन् १९८० पछि अमेरिकाले १६ पटक शटडाउनको सामना गरिसकेको छ।
• सन् २०१८/१९ मा राष्ट्रपति ट्रम्पको कार्यकालमा ३५ दिन लामो शटडाउन भएको थियो, जुन इतिहासकै सबैभन्दा लामो थियो।
• सन् १९९५/९६ मा राष्ट्रपति बिल क्लिन्टनको कार्यकालमा २१ दिनको शटडाउन भएको थियो।
• सन् २०१३ मा राष्ट्रपति ओबामाको कार्यकालमा १६ दिनको शटडाउन भएको थियो।

राजनीतिक विश्लेषकहरूको दृष्टिकोण
• केही विश्लेषकहरू भन्छन्, रिपब्लिकन पार्टीले अधिक कट्टर र अडानयुक्त नीति लिएको कारण सहमति जुट्न सकेन।
• अर्कोतर्फ, डेमोक्रेट्सले समावेशी र सामाजिक कार्यक्रमहरूलाई प्राथमिकता दिँदै खर्च बढाउने प्रयास गरे, जुन रिपब्लिकनहरूलाई सैह्य भएन।
अमेरिकी सरकारको शटडाउनको पछिल्लो घटनामा धेरै विश्लेषकहरूले राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्प र रिपब्लिकन पार्टीलाई मुख्य जिम्मेवार मानिरहेका छन्। यस कोणबाट हेर्दा, शटडाउनको उत्पत्ति र समाधानमा उनीहरूको अडान निर्णायक देखिन्छ।

राष्ट्रपति ट्रम्पको अडान
• राष्ट्रपति ट्रम्पले बजेट वार्तामा कडा र अडिग नीति अपनाएका छन्। उनले आप्रवासन नियन्त्रण, खर्च कटौती, र सामाजिक कार्यक्रमहरूमा कटौतीको माग गर्दै डेमोक्रेट्सको प्रस्ताव अस्वीकार गरेका छन्।
• उनले सार्वजनिक रूपमा भनेका छन् कि “यदि मेरो माग पुरा भएन भने शटडाउन स्वीकार्य छ।” यसले वातावरणलाई अझै तनावपूर्ण बनायो।
• ट्रम्प प्रशासनले बजेट वार्तामा लचकता देखाउन अस्वीकार गरेपछि डेमोक्रेट्सले वैकल्पिक प्रस्तावहरू ल्याउन सकेनन्।

रिपब्लिकन पार्टीको रणनीति
• प्रतिनिधिसभामा बहुमतमा रहेका रिपब्लिकन सांसदहरूले बजेट विधेयकमा कटौती र शर्तहरू थप्ने प्रयास गरे, जसले विधेयक पारित हुन सकेन।
• रिपब्लिकनहरूबीच पनि आन्तरिक विभाजन देखिएको छ—केही मध्यमपन्थी सांसदहरू सहमति खोज्न इच्छुक थिए, तर कट्टरपन्थी समूहले सम्झौता अस्वीकार गर्‍यो।
• रिपब्लिकन नेतृत्वले राष्ट्रपति ट्रम्पको नीति समर्थन गर्दै डेमोक्रेट्सलाई दोष दिने रणनीति अपनाएको देखिन्छ।

तथ्यांक र विश्लेषण
• बजेट वार्ताको अन्तिम चरणमा डेमोक्रेट्सले अस्थायी खर्च विधेयक प्रस्ताव गरे, जसले सरकारलाई केही हप्ता चलाउन सक्थ्यो। तर रिपब्लिकनहरूले त्यसलाई अस्वीकार गरे।
• सन् २०१८/१९ को ३५ दिन लामो शटडाउन पनि ट्रम्प प्रशासनको अडानकै कारण भएको थियो, जब उनले मेक्सिको सीमामा पर्खाल निर्माणको लागि बजेट माग गरेका थिए।

यस पटकको शटडाउनको मुख्य जिम्मेवारी राष्ट्रपति ट्रम्पको अडान र रिपब्लिकन पार्टीको रणनीतिक असहयोगमा केन्द्रित देखिन्छ। राजनीतिक विश्लेषकहरू भन्छन्, यदि राष्ट्रपति र रिपब्लिकन नेतृत्वले लचकता देखाएको भए, शटडाउन टार्न सकिन्थ्यो भनेर राजनीतिक समिक्षकहरूले बताइरहेका छन् ।

डोनाल्ड ट्रम्पले संघीय कर्मचारीहरू हटाउन वहाना खोजिरहेका थिए । सोही कारण उनी कंग्रेससँग लचिलो नबनेर अडानमै रहे । शटडाउन केही साता लम्बिदै जाँदा पुराना कर्मचारीहरू हटाउन वहाना मिल्ने र पछि अनुकुलका मान्छे भर्ना गर्न पाइने भएपछि ट्रम्प लचिलो नभएको पर्यवेक्षकहरूले बताइरहेका छन् ।