संयुक्त राज्य अमेरिकाको राष्ट्रपतीय चुनावको मिति नोभेम्बर ५ नजिकिँदै गर्दा, सर्वेक्षणहरूले डेमोक्र्याटिककी वर्तमान उपराष्ट्रपति कमला ह्यारिस र रिपब्लिकन पूर्व राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्मबीच कडा, धेरै नजिकको प्रतिस्पर्धा रहेको देखाएको छ ।
अमेरिकाको राष्ट्रपति हुनु भनेको एउटा देशको मात्र नभएर संसारकै नेता हुनु पनि हो, संसारलाइनै बाटो देखाउने क्षमता हुनु पनि हो । त्यसो हुँदा अमेरिकी राष्ट्रपतिको चुनावप्रति अहिले विश्वलेनै चासोका साथ हेरिरहेको छ ।
तर अमेरिकी चुनावमा अमेरिकी जनताले कसको नेतृत्व चाहन्छन् भन्ने स्पष्ट हुन तीन दिनमात्र बाँकी छ । तर यसले बाहिरी प्रभाव समेत पर्ने भएकोले यो चुनावलाइ संसारभरका राजधानीहरूले प्रतिक्षापुर्वक नजिकबाट हेरिरहेका छन् ।
त्यसोभए विभिन्न विश्व नेताहरूले ह्वाइट हाउसमा कसलाई हेर्न चाहन्छन् त ?
भ्लादिमिर पुटिनः रूस
रूसी नेताले मजाकका रूपमा कमला ह्यारिसलाइ चाहेको बताउँछन् । तर भित्री रूपमा भने उनीहरू डोनाल्ड ट्रम्पलाइ ह्वाइट हाउसमा देख्न चाहन्छन् ।
“पुटिनले विभिन्न कारणले ट्रम्पलाई राष्ट्रपतिको रूपमा मन पराउनेछन्,” रसिया र युरेशिया कार्यक्रमका सहयोगी साथी टिमोथी ऐशले अल जजीरालाई भने।
“पहिलो, पुटिन र रूसप्रति ट्रम्प नरम छन् । दोस्रो, युक्रेनलाई सैन्य सहयोग कटौती गर्ने र रुसमाथि लगाइएका प्रतिबन्धहरू हटाउने – युक्रेनमा उनलाई ठूलो सम्झौता गर्न रोल ओभर गर्नेछन्,” उनले भने।
“मलाई लाग्छ कि पुटिनले ट्रम्पलाई चाहन्छन् । ताकी एक अधिनायकवादी पथमा अघि बढ्न संसारको सर्वशक्तिमान देश अमेरिकाबाट कुनै व्यवधान नहोस् भनेर पुटिनले ट्रम्पलाइ रूचाउँछन् ।
यसबाहेक, पुटिनले पश्चिमी उदार बजार र प्रजातन्त्रिक प्रणालीलाई “घृणा” गर्छन् र रुसी नेता नाटो र युरोपेली संघ जस्ता संस्थाहरूलाई कमजोर हुन् भन्ने चाहन्छन् । ट्रम्प विजयी भएको खण्डमा नाटो कमजोर हुनेछ ।
यद्यपि, रूसी विश्लेषकहरू यो पनि भन्छन् कि कसले जित्यो भन्नेमा मस्को अधिकारीहरू खासै चासो राख्दैनन् । जस्ले जितेपनि रुसप्रति अमेरिकी घृणा कायमै रहने विश्वास गर्ने एनाडोलु समाचार एजेन्सीले उल्लेख गरेको छ।
पुटिनले पहिले अमेरिकी राष्ट्रपतिको राजनीतिमा आफ्नो विचारको बारेमा खुलेर बोलेका थिए र सन् २००४ देखि पटक पटक उम्मेद्वारहरूको समर्थन गर्दै आएका छन्। २०१६ को चुनाव अघि, पुटिनले वार्षिक पत्रकार सम्मेलनमा ट्रम्पका बारेमा पत्रकारहरूसँग भनेका थिए “उनी निस्सन्देह एक उज्ज्वल र प्रतिभाशाली व्यक्ति हुन् ।”
जुलाई २०१६ मा, अमेरिकी गुप्तचर समुदायले पुटिनलाई डेमोक्रेटिक प्रतिद्वन्द्वी हिलारी क्लिन्टनलाई पराजित गर्न मद्दत गर्ने उद्देश्यले चुनावी हस्तक्षेपको आरोप लगाए। २०२० मा, अमेरिकी सिनेट रिपोर्टले २०१६ को चुनावमा रूसले हस्तक्षेप गरेको फेला पारेको थियो। सन् २०२० को चुनावमा रुसले हस्तक्षेप गरेको अमेरिकी गुप्तचरले पनि आरोप लगाएको छ ।
यस वर्ष जुलाई ९ मा, एक अमेरिकी गुप्तचर अधिकारीले – ट्रम्पको नाम नलिई – पत्रकारहरूलाई संकेत गरे कि रूस २०२४ को दौडमा ट्रम्पको पक्षमा छ।
“हामीले विगतका चुनावहरूबाट राष्ट्रपतिको दौडको लागि रुसको प्राथमिकतामा परिवर्तन देखेका छैनौं, युक्रेनको सम्बन्धमा अमेरिकाले खेलिरहेको भूमिका र रुसप्रतिको व्यापक नीतिलाई ध्यानमा राख्दै,” राष्ट्रिय खुफिया निर्देशकको कार्यालय (ODNI) का अधिकारीले भने।
अक्टोबरमा, अनुभवी रिपोर्टर बब वुडवर्डले आफ्नो नयाँ पुस्तकमा आरोप लगाए कि ट्रम्पले जनवरी २०२१ मा राष्ट्रपति पद छोडेदेखि पुटिनलाई कम्तिमा सात फोन कलहरू गरेका थिए। यी आरोपहरूलाई ट्रम्पको अभियान र ट्रम्प आफैले अस्वीकार गरेका थिए।
पछि अक्टोबरमा, ब्रिक्स शिखर सम्मेलनको समापनको क्रममा, पुटिनले भने कि ट्रम्पले “युक्रेनमा द्वन्द्व अन्त्य गर्न सबै गर्न आफ्नो इच्छाको बारेमा कुरा गरे। मलाई लाग्छ उहाँ इमानदार छन् ।‘ ट्रम्पले रुसको युद्धको बिरूद्ध युक्रेनलाई अमेरिकाले पठाएको सहायताको आलोचना गर्दै आएका छन् र आफू निर्वाचित भएमा युद्ध तुरुन्तै अन्त्य गर्ने बताएका छन्।
सी जिनपिङः चीन
सी जिनपिङले सार्वजनिक रूपमा कसैको पनि समर्थन गरेका छैनन्।
रूसमा जस्तै, डेमोक्र्याट र रिपब्लिकन दुवैले चीनप्रति कडा अडान लिएका छन्। आफ्नो राष्ट्रपतिकालमा ट्रम्पले चीनसँग व्यापार युद्ध सुरु गरे । २०१८ मा दुइसय बिलियन डलर बराबरको चिनियाँ आयातहरूमा भन्सार लगाए। चीनले जवाफी प्रहार गर्दै अमेरिकी आयातहरूमा एकसय १० बिलयन डलरको भन्सार थप्यो ।
जब बाइडेन राष्ट्रपति भए, उनले ट्रम्पको ट्यारिफहरू कायमै राखे । यसबाहेक, यस वर्ष सेप्टेम्बर १३ मा, बाइडेन प्रशासनले केही चिनियाँ उत्पादनहरूमा भन्सार वृद्धिको घोषणा गर्यो। यदि ह्यारिसले जितिन् भने, उनी चीनप्रति बाइडेन नीतिको नियमितता रहने अपेक्षा गरिएको छ।
ट्रम्प र ह्यारिस दुवैले आफू निर्वाचित भएमा चीनप्रतिको आफ्नो कार्यशैली कस्तो हुनेछ भन्ने विस्तृतमा गएका छैनन्।
ट्रम्पको व्यापार युद्धको बावजुद, उनले सीसँग आफ्नो राम्रो सम्बन्धको दावी गरेका छन्। जुलाई १४ मा हत्या प्रयासमा ट्रम्प जोगिएपछि, उनले भने कि विश्व नेताहरूले उनीसँग सम्पर्क गरेका थिए। “मैले राष्ट्रपति सीसँग धेरै राम्रोसँग भेटें। उहाँ एक महान हुनुहुन्छ, अर्को दिन मलाई एउटा सुन्दर नोट लेख्नुभयो जब उसले के भयो भनेर सुने, “ट्रम्पले एक र्यालीलाई भने।
यद्यपि, पर्दा पछाडि चिनियाँ अधिकारीहरू ह्यारिसतर्फ अलिकति झुकेका देखिन्छन् । एनबीसी समाचारले पेकिङ विश्वविद्यालयको स्कूल अफ इन्टरनेशनल स्टडीजका पूर्व डीन जिया किङ्गुओलाई उद्धृत गरेको छ। “विडम्बनाको कुरा के हो भने, सीले इरानले जस्तै ह्यारिसलाई ह्वाइट हाउसमा चाहन्छन्,” एशले पुटिनको बारेमा कुरा गर्दा अल जजीरालाई भने।
बेन्जामिन नेतान्याहुः इजरायल
इजरायलका प्रधानमन्त्री बेन्जामिन नेतान्याहुले कुनै पनि उम्मेदवारलाई सार्वजनिक रूपमा समर्थन त गरेका छैनन्। तर संकेतहरूले देखाएका छन् कि उनी ट्रम्पतर्फ झुकेका छन्।
नेतन्याहु र ट्रम्पको पूर्व अमेरिकी राष्ट्रपतिको पहिलो कार्यकालमा राम्रो सम्बन्ध थियो। २०१९ मा, इजरायली-अमेरिकन काउन्सिलमा ट्रम्पले भनेका थिए “ह्वाइट हाउसमा तपाईंको राष्ट्रपति भन्दा राम्रो साथी कहिल्यै थिएन।” नेतान्याहुले २०२० को बयानमा भनेका थिए कि ट्रम्प “ह्वाइट हाउसमा इजरायलको सबैभन्दा ठूलो मित्र” थिए।
बाइडेन निर्वाचित भएपछि ट्रम्प र नेतान्याहुबीचको सम्बन्ध चिसिएको थियो । बाइडेनले सपथ लिएपछि नेतान्याहुले उनलाई बधाई त दिए। ट्रम्पले एक अन्तर्वार्तामा यसबाट आफूलाई धोका भएको महसुस भएको बताएका थिए ।
तर, इजरायली प्रधानमन्त्रीले पुरानो बन्धनलाई पुनर्जीवित गर्ने प्रयास गरेका छन् । यस वर्षको जुलाईमा अमेरिकी भ्रमणको क्रममा नेतान्याहुले ट्रम्पलाई फ्लोरिडास्थित मार-ए-लागो निवासमा भेटेका थिए। Axios ले रिपोर्ट गरेको छ कि नेतान्याहुको एक सहयोगीले पनि दुई नेताको वास्तविक बैठक अघि मार-ए-लागोको यात्रा गर्यो, नेतान्याहुको पुस्तकबाट ट्रम्पको प्रशंसा गरिएको छ ।
इजरायली प्रधानमन्त्रीले जुलाईमा पेन्सिल्भेनियामा भएको र्यालीमा ट्रम्पमाथि भएको हत्याको प्रयासबारे शोक व्यक्त गर्दै सामाजिक सञ्जालमा एउटा भिडियो पनि पोस्ट गरेका थिए, जसलाई ट्रम्पले आफ्नो सामाजिक सञ्जाल प्लेटफर्म ट्रुथ सोसलमा पुनः पोस्ट गरेका थिए।
उही समयमा, बाइडेन प्रशासनले गाजामा इजरायलको युद्धको बीचमा नेतान्याहुको सरकारलाई अटल कूटनीतिक र सैन्य सहयोग देखाएको छ, जहाँ प्यालेस्टिनीहरूको मृत्युको संख्या ४३ हजार नाघेको छ ।
गत वर्ष अक्टोबर ७ मा गाजामा इजरायलको युद्ध सुरु भएदेखि – दक्षिणी इजरायलका गाउँहरू र सेनाको चौकीहरूमा हमासको नेतृत्वमा आक्रमण पछि – बाइडेन सरकारले इजरायललाई अरबौं डलर सैन्य सहायता पठाएको छ।
युरोपेली र नेटो नेताहरू
अधिकांश युरोपेली नेताहरूले ह्यारिसलाई अमेरिकी राष्ट्रपतिको रूपमा देख्न चाहेका छन् ।
“म उनलाई राम्ररी चिन्छु, उनी पक्कै पनि असल राष्ट्रपति हुनुहुनेछ,” जर्मनीका चान्सलर ओलाफ स्कोल्जले पत्रकारहरूलाई भने। ट्रम्पले पटकपटक नाटो छोड्ने धम्की दिएका छन् । यद्यपि, पोलिटिकोले रिपोर्ट गरे कि उनका राष्ट्रिय सुरक्षा सल्लाहकारहरू र रक्षा विशेषज्ञहरूले भने कि यो गठबन्धनबाट बाहिरिने सम्भावना छैन।
जे होस्, नाटोको बारेमा उसको गुनासो रहन्छ। यो अपेक्षा गरिएको छ कि उसले नाटो सहयोगीहरूले आफ्नो रक्षा खर्च लक्ष्य बढाउन चाहन्छ।
फेब्रुअरीमा ट्रम्पले “अपराधी” ठानेका नाटो सहयोगीहरूलाई आक्रमण गर्न रसियालाई सुझाव दिएर युरोपका सहयोगीहरूसँग हलचल गरे।
थप रूपमा, ट्रम्पको विजयको अर्थ नवीकरणीय ऊर्जा पहलहरूको लागि सहयोगमा युरोपेली देशहरूसँग कम पङ्क्तिबद्धता हुन सक्छ।
यो किनभने ट्रम्पले अधिक जैविक ईन्धन उत्पादनको लागि अमेरिकालाई विदेशी ऊर्जा आयातमा निर्भरता कम गर्न सक्षम बनाउन अभियान चलाएका छन्। “हामी ड्रिल, बेबी, ड्रिल गर्नेछौं,” उनले जुलाईमा पार्टीको मनोनयन स्वीकार गर्दै रिपब्लिकन राष्ट्रिय सम्मेलनमा भने।
अर्कोतर्फ, ह्यारिसले बाइडेनको मुद्रास्फीति न्यूनीकरण ऐन र स्वच्छ ऊर्जा संक्रमण योजनाहरू जारी राख्ने सम्भावना छ, जसले युरोपसँग सहकार्य गर्ने अवसरहरू सिर्जना गर्नेछ। यद्यपि, ह्यारिसलाई फ्र्याकिंग जस्ता स्थिरता वाचाहरूमा यू-टर्न गरेको आरोप पनि लगाइएको छ।
राष्ट्रपतिको प्राइमरीका लागि उनको २०१९ दौडको क्रममा, ह्यारिसले फ्र्याकिंगलाई प्रतिबन्ध लगाउने वाचा गरेकी थिइन्, पृथ्वीमा ड्रिल गरेर तेल र ग्यास निकाल्ने प्रविधि – जुन वातावरणीय अभियानकर्ताहरू भन्छन् कि यसले ठूलो मात्रामा पानी खपत गर्दछ र हरितगृह ग्यास मिथेन छोड्छ। ट्रम्पले उनको यो प्रतिज्ञाको आलोचना गरेका थिए।
सेप्टेम्बरमा पेन्सिल्भेनियामा ह्यारिस र ट्रम्प बीचको राष्ट्रपति बहसको क्रममा, ह्यारिसले भने: “म फ्र्याकिंगमा प्रतिबन्ध लगाउने छैन, मैले उपराष्ट्रपतिको रूपमा फ्र्याकिंगमा प्रतिबन्ध लगाएको छैन।”
नरेन्द्र मोदीः भारत
भारतका प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदीले पछिल्लो राष्ट्रपतिको कार्यकालमा ट्रम्पसँग घनिष्ट सम्बन्ध गरेका थिए । मोदी २०२० को चुनावी विजयमा बाइडेनलाई बधाई दिने पहिलो विश्व नेताहरूमध्ये एक थिए।
बाइडेनको नेतृत्वमा, अमेरिका र भारत बीचको सम्बन्ध रक्षा, प्रविधि र अर्थतन्त्रमा गहिरो भयो। भारत औपचारिक सैन्य सहयोगी नभएको र सैन्य सहयोगका लागि रुसमाथि निर्भरता भए पनि बाइडेनले भारतलाई प्रमुख रक्षा साझेदार बनाए।
दक्षिण कोरिया
दक्षिण कोरिया इन्डो-प्यासिफिकमा अमेरिकाको प्रमुख सहयोगी हो। देशका राष्ट्रपति, यून सुक येओलले स्पष्ट रूपमा उम्मेदवारलाई समर्थन गरेका छैनन्, बाइडेनको नेतृत्वमा दक्षिण कोरिया र अमेरिका बीचको सम्बन्ध फस्टाएको छ।
अमेरिकी थिंक ट्याङ्क ब्रुकिङ्सले सेप्टेम्बरमा प्रकाशित गरेको टिप्पणीले ट्रम्प प्रशासनको पालामा दक्षिण कोरियालीहरू आफ्नो रक्षा र अमेरिकी सेनाको मर्मतका लागि पर्याप्त योगदान नगरेको आरोपले त्रसित भएका थिए।
अर्कोतर्फ, “बाइडेन प्रशासनले उत्तर कोरियाको आणविक खतरालाई सम्बोधन गर्न थोरै गरेको छ। यद्यपि यसले वाशिंगटन, टोकियो र सियोल बीचको द्विपक्षीय र त्रिपक्षीय सम्बन्धलाई बलियो बनाउनमा केन्द्रित छ, “अक्सफोर्ड विश्वविद्यालयका अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धका व्याख्याता एडवर्ड होवेलले अल जजीरालाई भने।
होवेलले यो कुरा २०२३ को क्याम्प डेभिड शिखर सम्मेलनमा, साथै बाइडेन र यून सुक येओल बीचको राष्ट्रपति-स्तरीय बैठकहरूमा स्पष्ट भएको बताए।
जापान :
अमेरिकी सहयोगी जापानका लागि, ट्रम्पको जीतको अर्थ उसले घरेलु नीतिमा ध्यान केन्द्रित गर्ने र जापानसँगको सहकार्य घटाउने, करवृद्धि गर्ने, साथै जापानले सैन्य खर्च बढाउने अपेक्षा गरेको हुनसक्छ, जापानी वेबसाइट निप्पोन कम्युनिकेसन्स फाउन्डेसनले प्रकाशित गरेको विश्लेषणले बताएको छ।
अर्कोतर्फ, ह्यारिस प्रशासनले बाइडेन प्रशासनसँग थप सुसंगत नीति अर्थ्याउँछ, ह्यारिसको टोलीका अधिकारीहरूसँग नयाँ सम्बन्धहरू बनाउनुपर्नेछ।
अस्ट्रेलिया:
अमेरिकी सहयोगी अस्ट्रेलियाका लागि, “ट्रम्पको विजयले धेरै प्रश्नहरू उठाउनेछ,” अस्ट्रेलियाका रिपोर्टर बेन डोहर्टीले द गार्जियनका लागि लेखेका छन्।
डोहर्टीले थपे कि अस्ट्रेलियामा धेरैले विश्वास गर्छन् कि ट्रम्प पुनः निर्वाचित भएमा पेरिस सम्झौताबाट बाहिर निस्कने सम्भावना छ, जसले अस्ट्रेलिया पनि समावेश भएको अनौपचारिक जलवायु गठबन्धन, छाता समूहको प्रभावलाई कमजोर बनाउन सक्छ।
अस्ट्रेलियाले चीनसँग व्यापार सम्बन्ध पनि निकै प्रगाढ छ । ट्रम्पको जीतले चीनसँग व्यापार युद्धको अर्थ हुन सक्छ, जसले अस्ट्रेलियाको अर्थतन्त्रलाई समेत हानि पुर्याउन सक्छ।
यस वाहेक बेलायतले कमला ह्यारिसलाइ रूचाएको छ । भरखरै निर्वाचित लेबर पार्टीको सरकारले ह्यारिस प्रति बढी अपेक्षा गरेको छ । किनकी डेमोक्रेसी, सुशासनका लागि ट्रम्प भन्दा ह्यारिस धेरै अर्थमा अगाडी रहेको बेलायती विश्लेषण छ ।
(साभारः अलजजिरा । अलजजिरामा प्रकाशित समाचारको भावानुवाद)
प्रतिक्रिया